Czym są telekonsultacje medyczne? Sprawdź najważniejsze informacje.
Kilka lat temu kontakt z lekarzem kojarzył się niemal wyłącznie z koniecznością fizycznego stawienia się w przychodni. Najpierw telefon do rejestracji, potem oczekiwanie na termin, a wreszcie: często po długim siedzeniu w zatłoczonej poczekalni, wejście do gabinetu, krótkie badanie i wypisanie recepty lub skierowania. Cały proces mógł zająć kilka godzin, nawet jeśli sprawa była błaha i możliwa do załatwienia w kilka minut. I wtedy, zupełnie nieoczekiwanie, nadeszła pandemia. W jednej chwili okazało się, że coś, co przez dekady było uważane za niemożliwe lub zbyt skomplikowane technologicznie, da się zorganizować szybko, skutecznie i… zdalnie. Tak właśnie telekonsultacji medyczne wkroczyły na dobre do świata pacjentów i lekarzy, stając się jedną z najważniejszych zmian w systemie opieki zdrowotnej XXI wieku. Ale czym właściwie są? Jak działają? I czy naprawdę można leczyć przez telefon?
Teleporada, wideowizyta, czat z lekarzem. Nowoczesna opieka w praktyce
Telekonsultacja medyczna to, w największym skrócie, forma kontaktu z lekarzem lub specjalistą bez konieczności fizycznej obecności pacjenta w placówce. Może przyjąć różne formy. Najczęściej telefoniczną lub wideo, coraz częściej także tekstową, taką jak czat w aplikacji medycznej. Celem telekonsultacji jest zebranie wywiadu, omówienie objawów, zlecenie dalszych kroków, a także — w wielu przypadkach: wystawienie e-recepty, e-skierowania lub zwolnienia lekarskiego.
Brzmi jak nowinka, ale w rzeczywistości to tylko ewolucja dawnej poradni telefonicznej, która od lat istniała nieformalnie, np. gdy lekarz rodzinny przekazywał pacjentowi informacje telefonicznie, po wcześniejszym badaniu. Dziś różnica polega na tym, że cały proces jest usankcjonowany prawnie, prowadzony w bezpiecznym systemie informatycznym. No i co najważniejsze, jest to proces w pełni dokumentowany. Lekarz, udzielając teleporady, dokonuje wpisu w dokumentacji medycznej tak samo, jak podczas wizyty osobistej. Pacjent z kolei ma dostęp do wszystkich informacji na swoim Internetowym Koncie Pacjenta.
W praktyce telekonsultacji medyczne mogą wyglądać bardzo różnie. Czasem trwa pięć minut, kiedy pacjent potrzebuje jedynie kontynuacji leczenia i przedłużenia recepty. Innym razem zamienia się w pełnoprawną wizytę diagnostyczną, w trakcie której omawiane są objawy, przeszłość chorobowa i dalsze kroki leczenia. Lekarz może poprosić o przesłanie wyników badań, zdjęć, a w przypadku dzieci nawet nagrań zachowania. W miarę jak technologia się rozwija, granica między opieką zdalną a tradycyjną coraz bardziej się zaciera.
Telekonsultacje medyczne i kiedy warto z nich skorzystać, a kiedy nie zastąpi ona wizyty osobistej?
Telekonsultacje medyczne nie są panaceum na wszystkie problemy zdrowotne. Jednak w wielu przypadkach stanowią wygodną, szybką i bezpieczną alternatywę dla osobistego kontaktu z lekarzem. Telekonsultacja sprawdza się przede wszystkim w sytuacjach, które nie wymagają fizycznego badania, czyli przy infekcjach, objawach przeziębienia, przedłużeniu leczenia przewlekłego, interpretacji wyników badań, konsultacjach psychologicznych i psychiatrycznych czy omawianiu dalszych kroków diagnostycznych. Dla pacjenta oznacza to oszczędność czasu, mniejszy stres, a często także możliwość uzyskania pomocy tego samego dnia.
Są jednak przypadki, w których kontakt z lekarzem na żywo jest niezbędny. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy konieczne jest wykonanie badania fizykalnego. Takie badanie to na przykład osłuchania płuc lub palpacyjne badania jamy brzusznej. To także badanie oceny ruchomości stawów czy zmierzenia ciśnienia. W takich przypadkach lekarz podczas teleporady może jedynie zadecydować o konieczności osobistej wizyty, ale nie podejmie leczenia zdalnie. Podobnie w przypadkach nagłych, takich jak silny ból, duszność, krwawienia, omdlenia. Wtedy kontakt telefoniczny nie powinien zastępować szybkiej interwencji medycznej.
Dlatego też odpowiedzialna placówka medyczna powinna w jasny sposób informować pacjenta, kiedy teleporada jest możliwa i sensowna, a kiedy należy zgłosić się osobiście. W rzeczywistości najczęściej działa to bardzo sprawnie. Lekarz po krótkim wywiadzie sam informuje, czy telekonsultacja wystarcza, czy też niezbędna jest wizyta stacjonarna. Warto zaufać jego ocenie.
Czy telekonsultacje medyczne są bezpieczne i wiążące prawnie?
To pytanie pojawia się często… i nic dziwnego. Kiedy w grę wchodzi zdrowie, chcemy mieć pewność, że system działa uczciwie, odpowiedzialnie i zgodnie z prawem. Dobra wiadomość jest taka, że telekonsultacje są pełnoprawną formą świadczenia zdrowotnego, uznawaną przez Ministerstwo Zdrowia i ujętą w przepisach. Oznacza to, że każdy lekarz udzielający teleporady musi spełniać te same standardy etyczne, diagnostyczne i dokumentacyjne, co podczas wizyty osobistej. Wszystkie wystawione podczas teleporady dokumenty, czyli recepty, skierowania, zwolnienia, mają dokładnie taką samą moc prawną, jak ich odpowiedniki otrzymane w gabinecie.
Bezpieczeństwo systemu zapewniają specjalistyczne platformy telemedyczne, zintegrowane z systemem P1, bazą e-recept i Internetowym Kontem Pacjenta. Dodatkowo cała rozmowa, choć nie jest nagrywana, zostaje opisana w dokumentacji medycznej, a pacjent może otrzymać jej podsumowanie e-mailem lub poprzez aplikację. W ten sposób mamy pełną przejrzystość i możliwość weryfikacji udzielonych świadczeń.
Telekonsultacje są też często nagłym ratunkiem. Szczególnie dla osób starszych, mieszkających w małych miejscowościach, z ograniczonym dostępem do specjalistów. Dzięki zdalnej opiece mogą skonsultować się z lekarzem bez konieczności wielogodzinnych podróży czy uciążliwego oczekiwania w kolejkach.
Przyszłość należy do hybrydy — czyli jak będzie wyglądać system jutra
Telekonsultacje medyczne to nie chwilowa moda ani prowizoryczne rozwiązanie z czasów pandemii. To stały element systemu opieki zdrowotnej. Element, który choć wciąż się rozwija, już teraz zmienia sposób, w jaki korzystamy z usług medycznych. Coraz więcej placówek oferuje możliwość przechodzenia płynnie między formami kontaktu. Część wizyt odbywa się zdalnie, inne natomiast to te osobiste. Część badań zlecana jest online, ale ich interpretacja może już mieć miejsce podczas konsultacji twarzą w twarz. Pacjent może zacząć proces diagnostyczny w poniedziałek przez telefon, a zakończyć go w piątek w gabinecie specjalisty.
Takie podejście — hybrydowe, elastyczne, dopasowane do potrzeb, to kierunek, w którym zmierza współczesna medycyna. Bo przecież nie chodzi o to, by całkowicie zastąpić lekarzy komputerami, ale by dać pacjentom realną możliwość wyboru. Dla jednych będzie to szybka rozmowa z lekarzem przed pracą, dla innych natomiast wizyta w przychodni. Kluczowe jest to, że opieka zdrowotna ma być dostępna, skuteczna i bezpieczna. Bez względu na formę kontaktu.